خواننده گرامی سلام ؛ 

با تواضع و ادب ...سایت "ایران انکو" پیرامون موضوعات سرطان به قلم نگارنده  افتتاح شد .

بازدید ، نظرات و نوشته های شما دلگرمی بخش خواهد بود.

یکی از شایعترین عوارض شیمی درمانی بی اشتهایی است. تقریباً همه بیماران سرطانی این عارضه را تجربه می کنند. بی اشتهایی موجب کاهش وزن ، خستگی ، عفونت و ناتوانی بیمار می شود و توان مبارزه با سرطان را از وی می گیرد. با توجه به پی آمدهای بی اشتهایی  برای بیمار سرطانی می توان آنرا یکی از جدی ترین عوارض شیمی درمانی محسوب کرد.

علل بی اشتهایی در بیمار سرطانی چیست؟

این عارضه می تواند به یکی از دلایل زیر باشد:

• متابولیسم تومور ، ماده ای به نام " کاشکتین " تولید می کند که در ایجاد بی اشتهایی نقش بسزایی دارد. بدیهی است که هر چه بیماری پیشرفته تر باشد ، نقش این علت در ایجاد بی اشتهایی مشهودتر است.
• واکنش سلولهای سالم و دفاعی بدن ، برای مبارزه با سرطان ،  موجب آزاد شدن "فاکتور نکروز تومور " و "اینترلوکین -1 " در بدن می شود ، این دو ماده می توانند بی اشتهایی را تشدید نمایند.
• نوع سرطان هم می تواند در شدت بی اشتهایی نقش بسزایی داشته باشد. سرطانهای دستگاه گوارش ، بیشتر از سایر سرطانها موجب بی اشتهایی می شوند.
• سایر عوارض شیمی درمانی مانند تهوع و استفراغ ، خستگی ، عفونت و تب ، تغییر حس چشایی ، خشکی و زخم دهان می توانند بی اشتهایی را القاء نمایند.
• استرس ، اضطراب و نگرانی های روحی ، می تواند موجب کاهش اشتها در بیمار سرطانی شود.
• سایر درمانهای سرطان مانند اشعه درمانی ، هورمون درمانی و درمان بیولوژیک موجب افزایش شدت بی اشتهایی در بیمار می شوند.

چرا بی اشتهایی حائز اهمیت است؟

وقتی بیمار به دلیل بی اشتهایی ، غذای کمتری میل می کند ، بدن در معرض کمبود گروه های اصلی غذایی (پروتئین ، چربی و قند) قرار می گیرد ، همچنین املاح , ویتامین ها و آب بدن در شرایط بحرانی قرار می گیرد.

این در حالیست که به دلیل فعالیت تکثیری سلولهای سرطانی , ذخایر بدن به سرعت در حال مصرف شدن است ، در نتیجه سلولهای سالم با بحران سوء تغذیه مواجه می شوند.

یعنی در شرایطی که بدن جهت مبارزه با سرطان نیاز به منابع غذایی بیشتری دارد ، بر عکس غذای کمتری دریافت می کند. این چالش موجب می شود ، بیمار به کاهش وزن ، ضعف سیستم ایمنی و در نهایت به زانو در مقابل سرطان تن در بدهد.

او هر روز ضعیفتر و نحیف تر می شود و این ضعف ، بی اشتهایی را تشدید می کند و دوباره بی اشتهایی بر شدت ضعف می افزاید. در علم پزشکی به این چرخه ، "چرخه معیوب " یا "چرخه کشنده " می گویند.

درمان بی اشتهایی چیست؟

خوشبختانه امروزه با پیشرفت دانش بشری در زمینه های مختلف پزشکی ، عارضه بی اشتهایی در بیماران سرطانی با موفقیت مهار شده است. پزشکان از سه طریق بی اشتهایی را درمان می کنند:

• کنترل تهوع و استفراغ. داروهای ضد تهوع جدید ، در بسیاری از بیماران موفقیت آمیز بوده اند. کیتریل ، اندانستورن و آپرپیتانت (امند) نسل جدید ضد تهوع ها ، با مهار این عارضه به طور غیر مستقیم در کاهش بی اشتهایی تاثیر بسزایی داشته اند.
• تحریک اشتها . استفاده از دارو جهت تحریک اشتها امروزه امکانپذیر است ، که البته توسط پزشک معالج با توجه به ملاحظاتی در سلامت عمومی بیمار ، تجویز می شود.
• مدیریت و حفظ تغذیه صحیح. استفاده از سرم های تغذیه ای ، قرص های مکمل و تنظیم برنامه غذایی توسط متخصصین تغذیه می تواند به سهولت از سوء تغذیه در بیمار  سرطانی جلوگیری نماید.

البته درمان دارویی بی اشتهایی باید حتماً توسط پزشک معالج صورت گیرد . حتی مصرف داروهای گیاهی هم  بدون اجازه پزشک معالج خطرناک است و اکیداً ممنوع است.

نقش بیمار در کاهش بی اشتهایی چیست؟

نقش بیمار پر رنگ و تاثیر گذار است. بی کار ننشینید و با دست روی دست گذاشتن فرصتهایتان را هدر ندهید. شما نه تنها می توانید بی اشتهایی تان را مهار کنید ، بلکه در آینده قادر خواهید بود به سایر بیماران در این زمینه مشاوره  هم بدهید.

بله ؛ شما می توانید تجاربتان را با دیگران در میان بگذارید و به آنها در مهار بی اشتهایی کمک کنید. در همین وبلاگ تجاربتان را (در صورت تمایل) در بخش نظرات بنویسید تا با نام خودتان به ادامه این مطلب افزوده شود و درخت دانش تجربی مهار بی اشتهایی پربارتر شود.

اکنون به بررسی برخی از این موارد می پردازیم:

1. در روزهای بی اشتهایی از خوردن غذای مورد علاقه تان پرهیز کنید. غالباً بیمار و اطرافیانش تصور می کنند ، تهیه غذای مورد علاقه اشتها تحریک می شود ، اما مسئله دقیقاً برعکس است.

در روزهای بی اشتهایی اگر بیمار با غذای مورد علاقه اش مواجه شود ، دچار انزجار و نفرت از آن غذا می گردد و برای مدتهای طولانی از خوردن آن محروم می شود.

اما وقتی اشتهایش به روال عادی بازگشت ، بدیهی است که غذای مورد علاقه اش را بهتر میل می کند و می توان در کنار آن غذا ، جورچینهای مناسبی در نظر گرفت تا نیازهای تغذیه ای اش تامین گردد.

پس صبور باشید ! ابتدا اطمینان حاصل کنید که بی اشتهایی فروکش کرده است و سپس به کمک غذاهای مورد علاقه ، روزهای کم خوری را جبران کنید.

2. غذا را در حجم کم و دفعات زیاد مصرف کنید. حجم کم و دفعات زیاد از وارد شدن فشار به معده جلوگیری کرده ، تحمل بی اشتهایی را آسانتر می کند.

3. از میان وعده های کم حجم و پرکالری استفاده کنید. برخی از این میان وعده های مناسب عبارتند از:

عسل ، خرما ، گردوی تازه ، کشمش ، مویز ، بادام ، پسته ، سویای بو داده ، موز ، بیسکوئیت ، کلوچه ، کیک خانگی ، شیر ، بستنی ، گندم و ذرت بو داده ، نقل ، باقلوا ، باسلق (شما چه میان وعده ای را پیشنهاد می کنید؟)

4. بی اشتهایی تا 3 روز جای نگرانی نیست. در چند روز اول بعد از شیمی درمانی می توانید فقط به مایعات ساده اکتفا کنید و جبران کالری را به روزهای بعد که بی اشتهایی فروکش کرده موکول نمائید.

5. تحت هیچ شرایطی نباید مصرف مایعات قطع شود. ممکن است تحمل هر چیز جامدی برایتان دشوار باشد ، قابل درک است. همه غذاها برایتان بی مزه و نفرت انگیز شده است. اما 60% وزن بدن شما از آب تشکیل شده ، شما روزانه مقدار قابل توجهی مایعات از طریق ادرار ، مدفوع ، تنفس و پوست از دست می دهید. تازه اگر استفراغ هم داشته باشید ، این میزان افزایش پیدا می کند.

این دفع مایعات باید حتماً جایگزین شود. پزشکان توصیه می کنند ، اگر محدودیت پزشکی ندارید ، روزانه حداقل شش لیوان مایعات مصرف کنید. این مایعات می تواند شامل:

آب ساده ، چای کمرنگ ، آب مویه تازه یا ارگانیک پاستوریزه ، کمپوت خانگی و شیر کم چرب باشد.

6. دله خوری کنید. شاید این اصطلاح شما را به خنده بیاندازد ، حتی اگر آدم جدی باشید ، ممکن است بهتان بر بخورد. عجله نکنید ، توضیحات را تا آخر بخوانید. خواهم گفت که چقدر این مسئله مهم و حائز اهمیت است.

در روزهای بی اشتهایی تحمل یک لیوان آب هویج یا یک بشقاب برنج و خورش و یا حتی یک مشت پسته خام تازه ، دشوار است. کمی به گذشته برگردید...

دوران کودکی ، وقتی به آشپزخانه و سیب زمینی های سرخ شده داخل تابه پاتک می زدید ، چه حسی داشتید؟ همین سیب زمینی ها نیم ساعت بعد سر سفره گذاشته می شد همانقدر حس ناخنک زدن داشتید؟

پس به عادت دوران کودکی خود اعتماد کنید. تا می توانید در طول روز به خوردنی های یخچال ، گنجه خوراکی ها ، قابلمه روی اجاق ناخنک بزنید . در پایان روز خواهید دید ، با وجود بی اشتهایی ، مقدار قابل توجهی غذا میل کرده اید.

7. با پزشک خود مشورت کنید. مشکل بی اشتهایی خود را با پزشکتان در میان بگذارید. او می تواند شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد ، تا رژیم غذایی متناسب و قابل تحملی برایتان تنظیم کند. همچنین می تواند قرصهایی تجویز کند که اشتهایتان را تحریک نماید.

گاهی مصرف برخی مکمل های غذایی و ویتامینی را تجویز می کند و حتی تشخیص دهد شرایط بحرانی است ، با سرم های غذایی ، کمبودهای غذائیتان را جبران می نماید.

8. به پیک نیک بروید. طبیعت ، دوستان ، شادی ، موسیقی ، هوای تازه و قدم زدن در طبیعت شرایطی است در یک پیک نیک می توانید تجربه کنید. همه اینها میتوانند محرک خوبی برای اشتهای شما باشد.

9. چاره ای برای خستگی بیاندیشید. معمولاً 24 ساعت اول بعد از شیمی درمانی خستگی بر بیمار غالب می شود. این مسئله در بیمارانی که تنها هستند می تواند تشدید کننده بی اشتهایی شود. می توانید روز قبل از شیمی درمانی غذاهایتان را آماده کرده در فریزر بگذارید ، و در روزهای بی اشتهایی از آنها استفاده منید.

10. سفره آرایی یاد بگیرید. روانشناسان معتقدند تزئین غذا می تواند اشتها را تحریک کند. ایم مسئله در کودکان خیلی خوب جواب می دهد. اگر کودک دلبندتان دچار سرطان است ، تزئین غذا باید جزء ضروریات آشپزی تان باشد ، چون همواره کودکان سرطانی از خوردن غذا امتناع می کنند ، مگر اینکه خوب تزئین شده باشد.

11. بخش اصلی غذا را صبحها بخورید. تحقیقات نشان می دهد در طول روز رفته رفته اشتهای بیماران سرطانی کاهش می یابد. بخشی از آن به دلیل خستگی و تحلیل قوای جسمانی است و بخشی دیگر به اثرات سوء هاضمه .

غذایی که بیمار در طول روز میل می کند اغلب کامل هضم نمی شود و این مسئله تاثیر منفی بر روی اشتها می گذارد و در نتیجه در طول روز اشتهایش رفته رفته کاهش پیدا می کند.

مطالب مرتبط:

_ مدیریت تهوع و استفراغ

_ مدیریت مشکلات خونی

منابع:

http://cancerhelp.cancerresearchuk.org

http://lungcancer.about.com